چهارشنبه، شهریور ۲۱، ۱۳۸۶

Caffè Naderi - کافه نادری

روی کار آمدن حکومت پر شکوه پهلوی در ایران باعث حرکت ایران و جامعه و مردم به سوی پیشرفت شد و شتاب زیادی برای عبور از عقب ماندگی دوران ننگین قاجار گرفت . این تغییرات در زمینه های بسیار زیادی بخصوص در زمینه های فرهنگی بسیار آشکار بود . شروع فعالیت کافه نادری هم در همین دوراه بوده . با روی کار آمدن رضا شاه بزرگ ، زندگی مردم در بخش های مختلف دچار دگرگونی بسیاری شد . از معماری گرفته تا رسوم و عادات مردم ، طرز زندگی تا نوع لباس و پوشاک و ... پیدایی نسل جدیدی از کافه رستورانها و غذاخوری ها هم به این دوره تعلق داره و در این دوره متحول شد و از حالت سنتی و بازاری خارج شد  .از میدان توپخانه تا میدان فردوسی محله اعیان نشین و عمله های دربار قاجار رو می داد . این محله تازه ساز در اون دوره شامل عمارات ها و باغ هایی مانند برج نوش و باغ ایلخانی و باغ امین السلطان و باغ سفارت انگلیس و ... میشد . در جریان توسعه روز به روز تهران عمر این باغ ها دیری نپایید و در سال های بعد رفته رفته باغ ها به قطعات کوچکتر تقسیم و فروخته و بناهایی در آنها ساخته شد . هرچند محله دولت ناصری در آغاز دوران پهلوی هدف اعیان دوره جدید در ایجاد ساختمان و سکونت بود ، ولی با گذشت سالهای اولیه و با کشیده شدن تهران به شمال خیابان شاهرضا ( انقلاب ) و امیرآباد شمالی و ساخت جاده پهلوی به سمت تجریش و ... باز هم کاربری زمین های این محله شروع به تغییر کرد و با خروج مردان سیاسی از این محله ،کم کم فضاهای تجاری جای اونها رو گرفتن . در این دوره گذار ،کافه های زیادی در اون باغها ساخته شد مثل کافه باغ شمیران ،کافه کنتینانتال ، کافه نادری و... که کافه نادری یکی از پر آوازه ترین اونهاست . این کافه رو یک مهاجر روس با نام خاچیک مادیکیانس در سال 1306 خورشیدی برپا کرد . در این کافه از مردم تهران برای اولین بار با غذاهای اروپایی مانند بیفتک ، بیف استرو گانف و انواع دسرهای فرنگی مانند بستنی ، قهوه ترک و فرانسه ، کافه گلاسه و... پذیرایی می شد . هرچند از اواخر دوره قاجاریه تهرانی ها با غذا خوری های اروپایی و آداب و رفتار رایج در اونها کمی آشنا شده بودن اما این کافه به سهم خود با پذیرایی غذاهای جدید و گارسون های تعلیم دیده با آداب غربی و لباس مرتب و یک شکل و استفاده از کارد و چنگال و میز و صندلی و ... در رواج بیشتر این پدیده اجتماعی میان تهرانیان نقش بسیار مهمی رو بازی کرد .
باید از یاد نبرد که مباحث سیاسی و اصلاح طلبانه از اواخر دوره ناصرالدین شاه بخصوص با گشایش دارالفنون ، میان برخی از شاهزادگان و مردم متعرض و روشنفکران بطور غیر محسوس و پنهانی انجام می شد و با پیروزی مشروطه خواهان این گونه مباحث بیش و کم به مکانهای عمومی و تعدادی از قهوه خانه ها مانند قهوه خانه یوز باشی در پشت شمس العماره هم کشیده شد . پس از تبعید رضا شاه از کشور در سال 1320 و اشغال ایران توسط  قوای متجاوز متفقین و روی کار آمدن محمد رضا شاه فقید ، فضای سیاسی بازی در کشور پدید آمد که مناسب فعالیت های سیاسی و اجتماعی بسیاری از فعالان آن دوره بود . در فاصله سالهای 1320 تا 1332 یعنی بین دو دولت پهلوی یکم و دوم مطبوعات و احزاب سیاسی یکی پس از دیگری شروع به فعالیت کردند . در این سال ها روشنفکران با آزادی در اماکن عمومی به مباحثه ادبی و مجادله سیاسی و گفتگو هایی از جنس هنر و موسیقی و ... که تقلیدی از کشور های اروپایی چون روسیه و فرانسه بود دست می زدند و کافه نادری مشهور ترین آنها در این دوره ست . صادق هدایت ، صادق چوبک ، احمد شاملو ، نادر نادر پور ، مهدی اخوان ثالث ، انجوی شیرازی ، ناتل خانلری و سیمین دانشور و جلال آل احمد ... برجسته ترین روشنفکران و نخبگان آن دوران بودند که در این کافه به دور هم جمع میشدند . به کافه رستوران نادری بعدها قنادی و مهمانخانه هم اضافه شد و با گذشت زمان مشهورتر هم گشت . پس از خاچیک ، مدیریت کافه نادری ابتدا به پسر بزرگش گریگور و پس از او به دیگر پسرش آئیک رسید .

ادامه عکس ها ...

از دوران کودکی هر وقت به خیابان شاه میرفتیم برای خرید کردن که اون زمان یکی از مراکز مهم بود , وقتی به چهارراه استانبول نزدیک میشدیم بوی خوش قهوه حس خوبی بهم میداد . این کافه رو هرگز نمیشناختم با اینکه صدها بار از کنارش رد میشدیم و رنگ پیشخون و دکور نارنجی رنگ قنادی نادری که در کنار در ورودیش بود , همیشه به یادم بود اما هیچ وقت داخلش نشدیم . زمانی که تصمیم گرفتم عکس هایی از این محل بگیرم , قنادی رو جمع کرده بودن و تنها هتل نادری و کمی آنطرف تر , کافه نادری باز بود . داخل کافه میزها رو چیده بودن و یک حس جالبی داشت اما حس آرامش ازش نگرفتم .. چند نفری نشسته بودن و قهوه مینوشیدن . عکس هایی گرفتم و یادم افتاد که بیرون ساختمان حیاطی هم بوده و حوض هایی و فواره هایی که تابستان ها مردم اونجا میشستن . بعد از گرفتن اجازه از صاحب کافه برای عکاسی به اونجا رفتم و چیزی باقی نمونده بود و ویرانه ای بیش نبود . تبدیل شده بود به انبار .. کافه نادری در خیابان شاه ( جمهوری ) روبروی سفارت انگلستان نرسیده به چهارراه استانبول قرار گرفته .