بازار بزرگ تهران نبض اقتصاد ایران رو در دست داره و قیمت های انواع کالاها در واقع در اینجاست که تعیین میشه و نه دولت و نه هیچ ارگانی در ایران قادر به رقابت یا مخالفت با بازاریان نیست . اعتصاب و یا مخالفت بازاریان به معنی تورم شدید و یا قطع شدن شریان انتقال کالا به سایر قسمت های ایران میشه و همچنین در موارد شدیدتر سقوط دولت رو در پی خواهد داشت . چطور که در تاریخ معاصر ایران شاهدیم بازاریان تهران نقش بسیار مهمی داشتن و بارها و بارها باعث و بانی بسیاری از حوادث تاریخی در کشور ما شدن مانند مشروطیت و کودتای سال 1357 خورشیدی در ایران و بسیاری حوادث دیگه . در واقع بازار تهران اهرم فشاری موثر بر ضد دولت های حاکم از زمان قاجاریه تا به حال بوده که متاسفانه چون تمایلات این گروه فشار از جنس مذهبی هست , اقدامات اونها هم به نفع مردم موثر واقع نشده ! در واقع یکی از دلایل رخ دادن کودتای سال 1357 در ایران و خیانتی که به ملت ایران شد , پشت پرده هدفی بود که محمدرضا شاه فقید قصد داشت نبض بازار رو خودش در دست گرفته و از نفوذ بازاریان در سیاست و اقتصاد کم کنه و پایه های بازار رو با ساخت فروشگاههای زنجیره ای مانند فروشگاه کوروش و سپه و ... به لرزه در آورد و که منجر به طغیان بازاریان شد که در راس اونها ملایان و روحانیت خائن قرار داشتن و در نهایت باعث سرنگونی رژیم پر شکوه شاهنشاهی در ایران و روی کار آمدن اسلامیون شد . در مورد تاریخچه ساخت بازار بزرگ تهران در کتابهای جهانگردانی که به ایران سفر کردن شخصی انگلیسی به نام سر توماس هربرت در زمان صفویه به تاریخ 1066 خورشیدی توصیفی از بازارهای بدون سقف تهران کرده . اما ساخت و ساز و پی ریزی اصلی بازار تهران در دوران فتحعلی شاه قاجار آغاز و در دوران محمد شاه و ناصرالدین شاه به اوج خود رسید و تا به امروز هم تغییرات چندانی در بازار ایجاد نشده و تنها بعضی از ساختمان های قدیمی بازار تخریب و به جای اونها مغازه های جدید ساخته شده . محدوده بازار تهران از شمال شامل :
چهارراه گلوبندک به سمت شرق تا چهارراه سیروس و سپس به سمت جنوب تا میدان مولوی و سپس به سمت غرب تا میدان خیام و سپس به سمت شمال دوباره تا چهارراه گلوبندک میشه . با وجود آتش سوزیهای گسترده و خطر ریزش ساختمان ها به علت فرسودگی شدید و نداشتن دسترسی آتش نشانی به بازار به علت تنگ بودن کوچه ها , باز هم بازاریان رضایت به ترمیم و انتقال بازار به مکان دیگه رو نمیدن و محدوده بازار تهران مانند بمبی هست که هر زمان امکان داره منفجر و باعث فاجعه بزرگی بشه . محدوده و نوع معماری بازار تهران بسیار فرسوده و خطرناک و قدیمیه و بازاریان نسل اندر نسل در اونجا ساکن هستن و کسی تمایلی به فروش حجره ش نداره و محدوده داخلی بازار مثل تار عنکبوت در هم پیچیده و گره خورده ای شده که انگار گشایشی براش نیست . بازار تهران به بخش های متفاوتی تقسیم شده به نام های :
سراها , پاساژ ها , تیمچه ها , حجره ها , دالان ها , بازار و بازارچه ها , گذرها , و مراکز تجاری جدید . که هر کدوم اونها تاریخچه جالبی داره . قیمت های مغازه ها و حجره ها در بازار تهران نجومیه بطوریکه طبق گفته خود بازاریان , در بازار قیمت ها کیلویی عرضه میشه و عرف فروش هم به این صورته که خریدار و فروشنده به جای رفتن به دفترخانه اسناد رسمی , سراغ ریش سفیدان بازار رفته و تعیین قیمت میکنن و سپس بعد از توافق به محضر میرن . گران ترین بخش بازار , سرای جواهرفروشان با متری 140 میلیون تومان و ارزان ترین بخش , بازار سلطانی با متری 80 میلیون تومان برآورد شده که هر سال قیمتش بالاتر میره . این قیمت گذاری رو در مقایسه با نرخ امروز مسکن در ایران که به بالاترین حد خودش رسیده یعنی متری 6 میلیون تومن در بالای شهر مقایسه کنید متوجه ارزش هر وجب از زمین های بازار میشید ! در تاریخ معاملات بازار رقم های جالبی به چشم میخوره . یک دهنه مغازه 2 متری به مبلغ 350 میلیون تومان معامله شده و یا یک مغازه 60 متری به مبلغ 4 میلیارد تومان معامله شده . نیمی از قسمت های بازار تهران ورثه ای و وقفی هستن و تنها نیمی از اونها دارای مالکیت شخصی . اجاره حجره ها و مغازه های بازار هم سالانه بطور متوسط 18 میلیون تومان تعیین میشه . مالیاتی که شهرداری از بازاریان میگیره هم بر اساس مرغوبیت محل تنظیم میشه و بطور متوسط برای یک مغازه 2 متری سالانه 400 هزار تومان مالیات نوشته میشه که در عمل قرونی مالیات به دولت پرداخت نمیشه . در این سالها با فشار دولت به بازاریان , مالیاتی که پرداخت میشه از کشیدن اون بر روی اجناس و از جیب مشتری بصورت جداگانه و خالص و سوا از نرخ خود کالا دریافت و به دولت داده میشه ! در واقع یکی از خیانت هایی که بازاریان به مردم کردن و میکنن و فقط به فکر پر کردن جیبشون هستن , همراهی اونها با کودتاچیان اسلامی خواه بود و در پی موفقیت , پاداشی که به اونها داده شد , معافیت اونها از پرداخت هر نوع مالیات به دولت بود تا سالهای سال .. این در صورتیه که در ایران کارمندان دولت و کارگران و .. موقع دریافت حقوقشون , اتوماتیک و قبل از دریافت پول , از حقوقشون مالیات کم میشه !!!
در گذشته بازار تهران ، هم محل کسب و کار و هم محل اقامت بازاریان سرشناس بود ولی امروزه تنها کارگران در بازار اقامت دارن و نیمی از بازاریان به شمال شهر کوچ کرده و باقی در محلات جنوبی شهر همچنان ساکن هستن . از نواحی بسیار قدیمی بازار میشه به پاچنار اشاره کرد که امروزه خرابه هایی از اون باقی مونده و مرکز جرم و جنایت و فروش مواد مخدر و فحشا به شمار میاد و تداعی کننده محله بدنام جمشیده در یادها . این محل یکی از خطرناکترین و بدنام ترین محلات باقی مانده تهران قدیمه که حتا پلیس هم از حضور در اونجا خودداری میکنه . گذر لوطی صالح و حمام چال و بازار امیر و بازار عباسی و چهارسوق بزرگ و کوچک و بازار بین الحرمین و سرای حاجب الدوله و بازار کفاشان و مسگران و آهنگران و چرم و لوازم تحریر و جواهرفروشان و مساجدی مثل مسجد جامع یا عتیق و مسجد شاه و امامزاده های قدیمی ای مثل امامزاده زید و امام زاده سید ولی و ... از جمله مکان های تاریخی و قدیمی بازار تهران هستن که دیدنشون خالی از لطف نیست . از ویژگی های جالب بازار تهران اینه که قیمت تمام اجناس و کالاها و حتا مواد خوراکی , در بازار تهران یک سوم کمتر از سایر مناطق تهران هست و تمام فروشندگان و بقالها و ... اجناس فروشگاههاشون رو از بازار به قیمت ارزان تهیه و گرانتر به مردم میفروشن . جالب اینکه حتا بخشی از بازار اختصاص به فروش شکلات ها و تنقلات خارجی بصورت عمده داره . کسانیکه تحمل شلوغی و دوری بازار رو دارن میتونن با خرید از این مکان وسیع و پیچ در پیچ , تازه ترین و بهترین اجناس رو به قیمت ارزان تهیه کنن ضمن اینکه با بازسازی هایی که توسط شهرداری تهران در محدوده ارگ قدیم تهران که بازار هم جزو اون هست شده , این محل بسیار زیبا و دیدنی و خلوت شده و ورود اتومبیل و موتور به این محدوده ممنوع , درشکه هایی رو شهرداری آورده و مردم رو سوار میکنن و مکان هایی برای کرایه دوچرخه اختصاص داده شده به سبک کشورهای اروپایی که میتونه گشت و گذار شما رو لذت بخش تر بکنه . همچنین وجود چلوکبابی های معروف بازار مثل شمشیری و اسلامی و دیدن از کاخ تاریخی گلستان در محدوده بازار هم خالی از لطف نیست .. نکته خیلی عجیب و جالب بازار تهران اینه که هیچ نقشه دقیقی برای بازار تهیه نشده و نقشه های موجود هم چندان دقیق نیستن . به همین دلیل باید پرسان پرسان به جاهایی که علاقه دارین برین .
چهارراه گلوبندک به سمت شرق تا چهارراه سیروس و سپس به سمت جنوب تا میدان مولوی و سپس به سمت غرب تا میدان خیام و سپس به سمت شمال دوباره تا چهارراه گلوبندک میشه . با وجود آتش سوزیهای گسترده و خطر ریزش ساختمان ها به علت فرسودگی شدید و نداشتن دسترسی آتش نشانی به بازار به علت تنگ بودن کوچه ها , باز هم بازاریان رضایت به ترمیم و انتقال بازار به مکان دیگه رو نمیدن و محدوده بازار تهران مانند بمبی هست که هر زمان امکان داره منفجر و باعث فاجعه بزرگی بشه . محدوده و نوع معماری بازار تهران بسیار فرسوده و خطرناک و قدیمیه و بازاریان نسل اندر نسل در اونجا ساکن هستن و کسی تمایلی به فروش حجره ش نداره و محدوده داخلی بازار مثل تار عنکبوت در هم پیچیده و گره خورده ای شده که انگار گشایشی براش نیست . بازار تهران به بخش های متفاوتی تقسیم شده به نام های :
سراها , پاساژ ها , تیمچه ها , حجره ها , دالان ها , بازار و بازارچه ها , گذرها , و مراکز تجاری جدید . که هر کدوم اونها تاریخچه جالبی داره . قیمت های مغازه ها و حجره ها در بازار تهران نجومیه بطوریکه طبق گفته خود بازاریان , در بازار قیمت ها کیلویی عرضه میشه و عرف فروش هم به این صورته که خریدار و فروشنده به جای رفتن به دفترخانه اسناد رسمی , سراغ ریش سفیدان بازار رفته و تعیین قیمت میکنن و سپس بعد از توافق به محضر میرن . گران ترین بخش بازار , سرای جواهرفروشان با متری 140 میلیون تومان و ارزان ترین بخش , بازار سلطانی با متری 80 میلیون تومان برآورد شده که هر سال قیمتش بالاتر میره . این قیمت گذاری رو در مقایسه با نرخ امروز مسکن در ایران که به بالاترین حد خودش رسیده یعنی متری 6 میلیون تومن در بالای شهر مقایسه کنید متوجه ارزش هر وجب از زمین های بازار میشید ! در تاریخ معاملات بازار رقم های جالبی به چشم میخوره . یک دهنه مغازه 2 متری به مبلغ 350 میلیون تومان معامله شده و یا یک مغازه 60 متری به مبلغ 4 میلیارد تومان معامله شده . نیمی از قسمت های بازار تهران ورثه ای و وقفی هستن و تنها نیمی از اونها دارای مالکیت شخصی . اجاره حجره ها و مغازه های بازار هم سالانه بطور متوسط 18 میلیون تومان تعیین میشه . مالیاتی که شهرداری از بازاریان میگیره هم بر اساس مرغوبیت محل تنظیم میشه و بطور متوسط برای یک مغازه 2 متری سالانه 400 هزار تومان مالیات نوشته میشه که در عمل قرونی مالیات به دولت پرداخت نمیشه . در این سالها با فشار دولت به بازاریان , مالیاتی که پرداخت میشه از کشیدن اون بر روی اجناس و از جیب مشتری بصورت جداگانه و خالص و سوا از نرخ خود کالا دریافت و به دولت داده میشه ! در واقع یکی از خیانت هایی که بازاریان به مردم کردن و میکنن و فقط به فکر پر کردن جیبشون هستن , همراهی اونها با کودتاچیان اسلامی خواه بود و در پی موفقیت , پاداشی که به اونها داده شد , معافیت اونها از پرداخت هر نوع مالیات به دولت بود تا سالهای سال .. این در صورتیه که در ایران کارمندان دولت و کارگران و .. موقع دریافت حقوقشون , اتوماتیک و قبل از دریافت پول , از حقوقشون مالیات کم میشه !!!
در گذشته بازار تهران ، هم محل کسب و کار و هم محل اقامت بازاریان سرشناس بود ولی امروزه تنها کارگران در بازار اقامت دارن و نیمی از بازاریان به شمال شهر کوچ کرده و باقی در محلات جنوبی شهر همچنان ساکن هستن . از نواحی بسیار قدیمی بازار میشه به پاچنار اشاره کرد که امروزه خرابه هایی از اون باقی مونده و مرکز جرم و جنایت و فروش مواد مخدر و فحشا به شمار میاد و تداعی کننده محله بدنام جمشیده در یادها . این محل یکی از خطرناکترین و بدنام ترین محلات باقی مانده تهران قدیمه که حتا پلیس هم از حضور در اونجا خودداری میکنه . گذر لوطی صالح و حمام چال و بازار امیر و بازار عباسی و چهارسوق بزرگ و کوچک و بازار بین الحرمین و سرای حاجب الدوله و بازار کفاشان و مسگران و آهنگران و چرم و لوازم تحریر و جواهرفروشان و مساجدی مثل مسجد جامع یا عتیق و مسجد شاه و امامزاده های قدیمی ای مثل امامزاده زید و امام زاده سید ولی و ... از جمله مکان های تاریخی و قدیمی بازار تهران هستن که دیدنشون خالی از لطف نیست . از ویژگی های جالب بازار تهران اینه که قیمت تمام اجناس و کالاها و حتا مواد خوراکی , در بازار تهران یک سوم کمتر از سایر مناطق تهران هست و تمام فروشندگان و بقالها و ... اجناس فروشگاههاشون رو از بازار به قیمت ارزان تهیه و گرانتر به مردم میفروشن . جالب اینکه حتا بخشی از بازار اختصاص به فروش شکلات ها و تنقلات خارجی بصورت عمده داره . کسانیکه تحمل شلوغی و دوری بازار رو دارن میتونن با خرید از این مکان وسیع و پیچ در پیچ , تازه ترین و بهترین اجناس رو به قیمت ارزان تهیه کنن ضمن اینکه با بازسازی هایی که توسط شهرداری تهران در محدوده ارگ قدیم تهران که بازار هم جزو اون هست شده , این محل بسیار زیبا و دیدنی و خلوت شده و ورود اتومبیل و موتور به این محدوده ممنوع , درشکه هایی رو شهرداری آورده و مردم رو سوار میکنن و مکان هایی برای کرایه دوچرخه اختصاص داده شده به سبک کشورهای اروپایی که میتونه گشت و گذار شما رو لذت بخش تر بکنه . همچنین وجود چلوکبابی های معروف بازار مثل شمشیری و اسلامی و دیدن از کاخ تاریخی گلستان در محدوده بازار هم خالی از لطف نیست .. نکته خیلی عجیب و جالب بازار تهران اینه که هیچ نقشه دقیقی برای بازار تهیه نشده و نقشه های موجود هم چندان دقیق نیستن . به همین دلیل باید پرسان پرسان به جاهایی که علاقه دارین برین .
ادامه عکس ها ...
بازار منو همیشه یاد سریال بسیار زیبای هزاردستان میندازه . خاطره ای که از بازار رفتن دارم مربوط میشه به کودکیم که گاه گاهی به همراه مادر و مادربزرگم و خاله م میرفتیم بازار . برامون هم جالب بود و هم متفاوت ! جالب برای اینکه کلی چیزهای جالب اونجا بود که برامون جذاب بود . متفاوت از این نظر که محیط بسیار شلوغ و کثیفی بود که باعث کلافگی میشد و ترس از گم شدن و .. بعدها که خودم میرفتم اونجا , بیشتر ازش خوشم می اومد اما ارتباطی هرگز نتونستم با اون محیط برقرار کنم . محیطی که فقط انرژی منفی و کاسب کارانه برش حاکمه که زیاد هم جالب نیست و با دروغ و ریا همراهه . سالها طول کشید تا تصمیمی که داشتم برای عکاسی از بازار عملی بشه . اما در عمل باز هم نتونستم اونطور که میخوام عکاسی کنم . محیط بسیار شلوغ و تنگ و تاریک و بسته نمیذاشت به سادگی عکس بگیرم و دائم یا تنه میخوردم و یا قسمت هایی که میخواستم اونقدر آدم جلوش بود که کادر از بین میرفت . شاید ده بار به بازار رفتم و تنها تونستم نماهای خاصی که با جمعیت جذابیت داشتن رو تهیه کنم . در آخر یک روز تعطیل که همه بازار تعطیل بود از صبح زود رفتم بازار . بازار بدون جمعیت مثل شهر طاعون زده میمونه .. سوت و کور و خلوت و کمی ترسناک ! به هر حال تمام این عکس ها نتیجه یازده بار رفتن و اومدن به بازار بوده و هنوز هم راضی نیستم چون بعضی مکان ها در بازار بود که اجازه ورود به اونها بهم داده نشد و یا بسته بودن و یا مخروبه شده بودن و حتا ناپدید ! برای نمونه خیلی دنبال باقیمونده حصار شاه طهماسپ گشتم که فقط به اندازه دو متر اون باقی مونده و نتونستم پیداش کنم .. نیاز به یک راهنمایی داشتم که بازار رو مثل کف دست بشناسه که وجود نداره .. امیدوارم با دیدن این عکس ها خاطرات گذشته شما تا حدی زنده بشه , این عکس ها آخرین نماها از بازار سنتی تهران هستن و در آینده ای نه چندان دور همه اینها از بین میرن و نابود میشن ...
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر